Indonesië telt honderden vulkanen, de een nog indrukwekkender dan de andere. Bijvoorbeeld de populaire Gunung Bromo in het oosten van Java. Vanaf het stadje Probolingo bereik je Bromo per auto of minibus. De aanblik van de rokende vulkaan, omringd door bergen en stoffige vlakten, doet denken aan een maanlandschap. Dit wordt nog eens versterkt doordat je op de weg ernaartoe juist door een groen, vruchtbaar landschap bent gereden.
Bromo vulkaan
Voor de ultieme vulkaanervaring overnacht je in de buurt van Bromo. De volgende ochtend kun je de zon dan achter de vulkaan zien opkomen.
Aan de oostkant van het eiland Bali steekt de reusachtige vulkaan Gunung Agung uit boven de toppen van de groene bomen. Iets ten noordwesten van Agung ligt een enorme krater die is gevormd in de prehistorie. Hierin heeft de iets kleinere vulkaan Gunung Batur zich gevormd. Ook is er een kratermeer en zijn er diverse kleinere kraters. Zowel de Gunung Batur als de Gunung Agung zijn in één dag te beklimmen.
Op Lombok ligt de vulkaan Gunung Rinjani. Deze vulkaan beklim je normaal gesproken in drie dagen. Wie echter rustiger aan wil doen, kan ook kiezen voor een langer durende trek. Maar hoe lang je er ook over doet, bereid je voor op een spannende, uitputtende en vooral indrukwekkende reis.
De meest beruchte vulkanen van Indonesië zijn Gunung Tambora en Gunung Krakatau. Beide kwamen in de negentiende eeuw tot verwoestende uitbarstingen die ecosystemen en het klimaat over de hele wereld beïnvloedden. De zwaarste vulkanische explosie ooit gemeten staat op naam van Gunung Tambora ruim negentig jaar geleden. De grote hoeveelheid vrijgekomen as verduisterde de zon zodanig, en liet daardoor de temperatuur zo sterk dalen, dat 1916 in Noord-Amerika en Europa bekend kwam te staan als 'het jaar zonder zomer.'
Vruchtbare grond
Al eeuwen lang weten de bewoners van de Indonesische eilanden dat de grond rondom vulkanen erg geschikt is om gewassen op te verbouwen. Het is zelfs de meest vruchtbare grond ter wereld. Als een vulkaan uitbarst, stroomt er vloeibare lava over zijn hellingen. Lava bevat veel voedingsstoffen waarvan planten goed groeien. De na een uitbarsting neerdalende as maakt de grond nog eens extra rijk aan voedingsstoffen.
De vuurspuwende bergen hebben daardoor altijd een enorme aantrekkingskracht op de bevolking gehad. Door de jaren heen zijn rondom vulkanen veel kleine nederzettingen gesticht. Die zijn intussen uitgegroeid tot dorpen en steden.
Maar iedereen die op minder dan tien kilometer afstand van een vulkaan is in gevaar wanneer die uit zou barsten. Toch nemen veel Indonesiërs het risico, aangetrokken door de belofte van een goede oost. Een aantal jaar geleden werd vastgesteld dat bomen vlak voor een uitbarsting een groeispurt meemaken. De temperatuurstijging rond de vulkaan en de vrijkomende gassen beïnvloeden de fotosynthese (proces waarbij bomen licht gebruiken als energiebron om CO2 en water om te zetten in bouwstoffen voor zichzelf) in de omgeving, waardoor de bomen daar opeens sneller groeien. Door de groei van bomen te meten kunnen wetenschappers bepalen wanneer een vulkaan op het punt staat uit te barsten. Boeren die dicht bij een vulkaan wonen kunnen zo op tijd worden gewaarschuwd voor een uitbarsting.
Wist je dat...
... In de grond onder vulkanen en warmwaterbronnen zoveel energie gevangen zit dat de hele Indonesische economie hierop zou kunnen draaien? Geothermische energie is zeer milieuvriendelijk. Bij deze vorm van energieopwekking heb je geen last van nucleaire neerslag of andere afvalstoffen, en ook wordt de vraag naar fossiele brandstoffen, zoals olie of aardgas, dan veel minder. Hartstikke handig dus, die vulkanen!
... Vulkanen niet altijd de vorm hebben van een berg? Sommige vulkanen zijn lange spleten in de grond waaruit lava stroomt.
... De grootste krater ter wereld in Toba, in Noord-Indonesië, ligt? De krater is ongeveer 1775 vierkante kilometer in doorsnede. Dat is groter dan de provincie Utrecht! De laatste keer dat Toba tot uitbarsting kwam was ongeveer 75,000 jaar geleden. De vulkaan is nu niet meer actief.
