Tijdens je bezoek aan Indonesië, is het natuurlijk hartstikke leuk om authentieke spulletjes te kopen die je kunt meenemen voor het thuisfront. Een tastbare herinnering aan hoe mooi het was. Sommige souvenirs zijn echter zo onschuldig nog niet. Een groot deel wordt namelijk gemaakt van bedreigde planten of dieren.
Koraal, ivoor en schelpen
Indonesië beschikt over prachtig en nog ongerept natuurschoon en een enorme biodiversiteit. Waarschijnlijk is dit één van de reden waarom jij het land wilt bezoeken. Door het kopen van slechts één schelp, stukje koraal of ivoor draag je echter bij aan de vernietiging van hetgeen waar je nu juist voor kwam. Want je bent niet de enige; de verwachtingen zijn dat in 2030 maar liefst 20% van alle dier- en plantensoorten uitgestorven is als gevolg van stropers activiteiten die de toeristische sector van souvenirs voorziet.
Denk daarom heel goed na voor je een souvenir koopt. Op deze manier bewijs je niet alleen de natuur, maar ook jezelf een dienst. Deze foute souvenirs zijn namelijk ook illegaal. Het is niet toegestaan om ze in Nederland in te voeren. Elk jaar zijn er weer Nederlandse reizigers die hun souvenirs bij de douane moeten inleveren. Maar dat niet alleen: je maakt ook kans op een fikse geldboete en in sommige gevallen zelfs een gevangenisstraf die kan oplopen tot zeven jaar!
Maar wat zijn nu goede en foute souvenirs? Veel illegale souvenirs worden gewoon in het openbaar aangeboden, dus je moet het maar net weten. Daarom hier een overzichtje van de bedreigde planten en dieren in Indonesië en de foute souvenirs die je kan tegenkomen.
Grote katten
Wilde en grote katten zoals tijgers, panters en luipaarden zijn bedreigde dieren. De kans om een tijger in het wild tegen te komen is zo goed als nihil. Helaas kom je ze als souvenir een stuk makkelijker tegen. Je kunt hun huiden los tegenkomen, of verwerkt in allerlei modeartikelen zoals jassen, tassen, schoenen, riemen en hoeden.
Ook de klauwen en tanden worden verwerkt tot sieraden en hangers. Sommige traditionele medicijnen zijn ook gemaakt van deze grote katten; bijvoorbeeld tijgerpleisters of luipaardpleisters.
Neushoorns
Van de vijf soorten neushoorns leven er drie in Azië. Op neushoorns is vanaf het begin van de 20e eeuw veel gejaagd, waardoor hun aantal enorm gedaald is. De hoorn van neushoorns wordt vaak verwerkt als souvenir vanwege het ivoor, maar ook verdwijnt het in traditionele medicijnen.
Olifantenivoor
De olifant is leverancier voor een groot aantal souvenirs. Ivoor, gemaakt van de slagtanden van de olifanten is het bekendste product. Er geldt al vanaf 1989 een internationaal verbod op de handel in ivoor, maar helaas zijn er nog veel stropers actief omdat de vraag naar ivoor producten groot is. Het wordt verwerkt tot onder andere sieraden, eetstokjes, haarspelden, beeldjes en naamstempels. Ook producten die gemaakt zijn van de huid, het haar en poten van olifanten worden verhandeld. Ivoor kan ook van andere dieren gemaakt worden, zoals neushoorns, walrussen of nijlpaarden.
Haaientanden
Jaarlijks worden er meer dan honderd miljoen haaien gedood. De toenemende handel in souvenirs die gemaakt zijn van haaientanden is hier mede verantwoordelijk voor. Je kunt ze tegen komen in de vorm van hangers, verwerkt tot doosjes, haarspelden en andere voorwerpen.
Beren
In Indonesië vind je verschillende berensoorten waaronder de honingbeer. De toekomst van deze berensoorten wordt echter bedreigd. Dit komt onder andere door de vernietiging van hun leefgebieden door houtkap, milieuverontreiniging en een steeds grotere druk op grond voor landbouw en verstedelijking. Daarnaast worden de tanden van deze alleseters veelal verwerkt in tassen, riemen, sieraden of andere souvenirs. Ook worden honingberen in Indonesië veelvuldig misbruikt voor hun gal, wat gebruikt wordt in medicijnen.
Zeepaardjes
Zeepaardjes worden overal ter wereld verhandeld, terwijl ze steeds zeldzamer worden. De onderwaterdiertjes zijn geliefd als ingrediënt in traditionele medicijnen en worden vaak verwerkt tot souvenir. Wereldwijd werden er in het jaar 2000 meer dan 25 miljoen gedroogde zeepaardjes verhandeld! Ook in Indonesië zul je ze wel eens tegen komen in kraampjes en markten. Daarnaast worden er ook steeds meer levend verkocht om aan de toenemende vraag naar aquariumdieren te voldoen.
Koralen
Koralen leven in de warme zeeën rond Afrika, Azië, Oceanië, de Caribbean en Midden- en Zuid Amerika. Ze kunnen allerlei verschillende kleuren hebben en ook hun vorm kan variëren van hoorntjes, takken, bloemen tot waaiers. Vooral harde koralen worden vaak als souvenir verkocht. In sommige gevallen gaat het om hele stukken koraal. Meestal wordt het verwerkt tot sieraden als kettingen, armbanden en oorhangers.
Grote schelpen
Bepaalde bijzondere en grote schelpen zijn heel zeldzaam. In Indonesie is de doopvontschelp de meest bijzondere maar ook bedreigde schelpensoort. Deze soort wordt onbewerkt verkocht, of verwerkt tot asbak, lamp of andere producten.
Schildpadden
Schildpadden zijn bedreigde dieren, maar tegelijkertijd een geliefd souvenir. Van deze dieren wordt het schild vaak verkocht als wanddecoratie of het wordt verwerkt tot bijvoorbeeld sieradendoosjes, muziekinstrumenten, brilmonturen, blaasbalg, sieraden, haarkammen en pennenbakjes. Ook opgezette zeeschildpadden worden als souvenir aangeboden. Hun vlees en hun eieren worden eveneens verhandeld.
Reptielenhuiden
Een groot deel van alle soorten slangen, krokodillen, hagedissen, varanen en kameleons is bedreigd. De handel in deze reptielen speelt daarbij een grote rol. De huid kan los verkocht worden, maar meestal is het verwerkt in laarzen, portefeuilles, tassen, riemen, andere kledingstukken of sieraden. De aankopen die het meest in beslag worden genomen zijn producten van krokodillen en alligators.
Als het eenmaal verwerkt is tot tas of jas is het vaak lastig te beoordelen of het van een bedreigde diersoort is. Bij twijfel kun je het daarom beter niet kopen! Soms kom je opgezette reptielen tegen die als souvenir worden aangeboden. Van krokodillen worden vaak ook het vlees en de klauwen verkocht.
Papegaaien
Papegaaien zijn prachtige vogels, die in vele soorten, kleuren en maten bestaan. Papegaaien en verwante vogels zijn een met uitsterven bedreigde diersoort. Desondanks worden veel producten van deze vogels verhandeld. Ze kunnen zowel levend als opgezet aangeboden worden. Hun veren zijn in allerlei souvenirs terug te vinden; zoals pennen, traditionele muziekinstrumenten of in hoofd tooien.
Deze veren zouden afkomstig kunnen zijn van vogels die ze op een natuurlijke manier zijn kwijt geraakt. In de praktijk kun je er echter van uit gaan dat vele vogels voor hun veren gevangen worden. Naast papegaaien, begeven ook vele soorten roofvogels en kaketoes zich in een kritieke toestand.
Wat mag wel?
Wil je toch iets leuks als een mooi beeldje, een sieraad of een geweldige tas mee naar huis nemen? Dat kan natuurlijk. Als je zeker weet dat het souvenir niet voldoet aan bovenstaande omschrijvingen, kun je het gerust kopen. Je draagt dan zelfs bij aan de lokale economie. Bekende Indonesische souvenirs zijn bijvoorbeeld sjaals, kleden, keramiek of souvenirs gemaakt van aardewerk, brons of porselein. Het is dan wel belangrijk om er op te letten waarvan het product is gemaakt en of het uit de regio komt. Een tas met het label 'made in Hong Kong' kun je misschien beter laten staan.
Als je twijfelt of een souvenir goed of fout is: Koop het dan niet! Een herinnering aan een fantastische vakantie en jouw positieve bijdrage aan een mooi en gezond Indonesië is waardevoller dan een souvenir wat op den duur in de schoenendoos verdwijnt.
