De eerste mensen die in de prehistorie emigreerden naar het gebied dat nu Indonesië heet beschikten waarschijnlijk wel over primitieve methoden om zichzelf te verdedigen. Aanvankelijk was het nodig om zichzelf te kunnen verdedigen tegen dieren, maar naarmate men in contact kwam met andere volkeren waarvan sommigen vijandig waren werd het noodzakelijk om zichzelf te kunnen verdedigen tegen mensen.
Sumatraanse vechtkunst
Rond de achtste eeuw zijn er specifieke systemen van vechtkunsten ontwikkeld die in gebruik waren in de Riau-archipel tussen Sumatra en het Maleisische schiereiland. Deze systemen waren sterk beïnvloed door de verschillende Aziatische culturen op het vasteland en zouden zich verder verspreiden over de Indische archipel. De Minangkabau van Sumatra namen deze vroege vorm van vechtkunsten over en ontwikkelden ze verder tot een kenmerkende stijl.
Het machtige Sriwijayarijk (7e eeuw-14e eeuw) op Sumatra kon mede dankzij de effectiviteit van haar verrichtingen in de strijd haar machtsgebied uitbreiden. In de elfde eeuw werd door de adellijke klassen op Java het scala aan vechtkunsten en wapens uitgebreid en tijdens de Majapahitperiode (13e eeuw-16e eeuw) verder geperfectioneerd.
Pencak silat
Aanvankelijk waren het alleen de aristocraten die over de kennis van de vechtkunsten beschikten. Na verloop van tijd verkregen ook de boeren de kennis over deze vaardigheden en zij zouden de verschillende systemen verder ontwikkelen tot de verschillende stijlen die later onder de verzamelnaam pencak-silat zouden worden geschaard. Pencak-silat is gebaseerd op de betekenis van de woorden pencak en silat. Pencak is het geheel van gecontroleerde lichaamsbewegingen die zijn bedoeld om zichzelf te verdedigen.
Silat is het toepassen van deze bewegingen in het werkelijke gevecht. Silat zonder pencak is onmogelijk en ook omgekeerd is pencak die niet gericht is op silat zonder betekenis. Het Indonesische pencak-silat is in het westen tamelijk onbekend in vergelijking met het Japanse karate of Chinese kung-fu. In Nederland is er echter in de loop der jaren een trouwe achterban van pencak-silatscholen ontstaan die bij internationale wedstrijden de nodige resultaten heeft weten te behalen.
De basis van pencak-silat is zelfverdediging. Men moet zichzelf kunnen verdedigen met behulp van het eigen lichaam (vuist, elleboog, knie, voet) of met verschillende wapens (stok, zijs, mes, zwaard). Vrijwel alle ongewapend uitgevoerde bewegingen kunnen op dezelfde vloeiende en veilige manier worden uitgevoerd met een wapen. Alle stijlen zijn traditioneel ontwijkend.
De meeste bewegingen in pencak-silat zijn afgeleid van karakteristieke bewegingen van mensen en dieren. In heel Indonesië zijn zo'n 150 stijlen ontwikkeld en daarbij onderscheiden de meeste stijlen zich geografisch. Zo zijn bij de Sumatraanse stijlen de voet- en beentechnieken dominerend, bij de West-Javaanse stijlen de hand- en armtechnieken, bij de Midden-Javaanse stijlen de arm- en beentechnieken en bij de Oost-Javaanse, Balinese en Madurese stijlen de arm- en beentechnieken in combinatie met worstelmethodes. Kenmerkend zijn de kruipende houdingen en de soepele bewegingen tot en vanuit een lage stand.
