Een eerste column in een nieuw jaar. Dat kan ik makkelijk zeggen omdat in Indonesië er verschillende momenten zijn waarop een nieuw jaar begint. De algemene telling hanteert het 'normale' nieuw jaar dat volgens de Romeinse telling elk jaar gewoon op 1 januari begint en op 31 december eindigt, maar daarnaast viert Indonesië ook nog het nieuw jaar volgens de Moslim telling - Hijri - het Chinees nieuw jaar dat ze Imlek noemen en het Hindoe nieuw jaar Nyepi. En Nyepi valt dit jaar op 27 maart.
Eén van de voordelen van de multiculturele samenleving in Indonesië is dat al deze dagen voor iedereen een vrije dag opleveren, ongeacht hoe je bidt of waar je in Indonesië woont. De overheid heeft namelijk al deze dagen bestempelt als nationale vrije dag, of 'tanggal merah'.
Om Nyepi echt mee te maken moet je op Bali zijn. Dit is het centrum van hindoeïsme in Indonesië en daarnaast is het een vakantiebestemming voor de hele wereld, inclusief de mensen die in de rest van Indonesië wonen. Normaal gesproken zijn op een vrije dag alle vluchten van Jakarta naar Bali volgeboekt met mensen die het fileleed van Jakarta willen ontvluchten en willen verruilen voor zon, zee en strand van Bali. Behalve tijdens Nyepi. Hoe komt dat?
De Balinezen geloven dat tijdens de dag van Nyepi de goden - goed en slecht - afdalen van de top van de hoogste berg op Bali, Genung Agung, om hun jaarlijkse ronde over het eiland te maken. Nu eren de Balinezen elke dag hun goden; de goede proberen ze gunstig te stemmen door continue offers te brengen en de slechte proberen ze te misleiden door nep offers te brengen en hun poort van hun huis altijd haaks te bouwen op de straat of steeg. Dit omdat volgens hen de goden geen scherpe bochten kunnen maken. Hoewel ze hier dag in - dag uit mee bezig zijn, willen ze het risico liever niet lopen om tijdens Nyepi één van deze goden tegen het lijf te lopen. En daarom blijft tijdens Nyepi iedereen binnenshuis, sluit deuren en ramen, maakt vooral geen geluid en gebruikt geen elektriciteit.
Dit is niet echt de manier waarop de meeste toeristen hun vakantie willen vieren, maar helaas, ook voor hen gelden deze regels, misschien in een iets mindere stringente vorm, maar toch. Zo gaat het vliegveld van Denpasar als enige internationale vliegveld ter wereld voor een dag dicht tijdens Nyepi, worden de straten afgezet en wordt het de toeristen vriendelijk ontraden om het hotel te verlaten. Natuurlijk spelen de hotels op Bali hier handig op in door activiteiten aan te bieden in het hotel zelf en speciale all-in aanbiedingen te presenteren tijdens Nyepi, waar opmerkelijk genoeg veel Balinezen gebruik van maken.
Toen mijn ouders twee jaar terug hun vakantie naar Indonesië aan het plannen waren, belde mijn vader mij op om de planning door te nemen. Via Jakarta naar Bogor, om vervolgens de rest van Java te bekijken en te eindigen in Bali. Met enige trots vertelde hij me dat de dame van het reisbureau hem had verteld dat ze met de voorlopige planning ook Nyepi, het Balinese nieuw jaar zouden kunnen meemaken, dat zou toch leuk wezen?! Ik heb hem toen uitgelegd wat de viering van Nyepi betekende, en dat er zeker geen champagne, oliebollen en vuurwerk zouden zijn, waarna de planning een week verschoven is.
Hoewel de nieuwjaarsdag misschien geen groot feest is volgens onze begrippen, is de periode voor en na Nyepi dat zeker wel. Vooral de 'banjars' - het buurtcentrum waar alle activiteiten van de wijk worden georganiseerd - worden dan erg actief. Zo zijn er vliegerwedstrijden met vliegers die groter zijn dan een huis, en knutselt men driftig aan hun 'oger-oger' - een beetje te vergelijken met de carnavals praalwagens in Nederland, maar deze beelden dan de goden af - die ter verwarring van de goden tijdens Nyepi worden neergezet en na Nyepi verbrand worden. Voor de 'banjar' is het noodzaak om de grootste, mooiste of zelfs lelijkste 'oger-oger' te hebben, voor het aanzien, maar ten eerste natuurlijk om de goden gunstig te stemmen. Weer een extra reden om naar Bali te gaan?!
